اسلوب معادله

اسلوب معادله چیست؟

آرایه ادبی« اسلوب معادله»که بیشتر در شعر سبک هندی به کار رفته است یکی از زیباترین آرایه ها است. شعری است که ابتدا شاعر یک مفهوم یا مقصود خاصی را در یک مصراع می آورد سپس برای توضیح بیشتر آن، یک تمثیل یا ضرب المثل را در مصراع دیگر می آورد تا مفهوم بیت برای خواننده ساده و قابل فهم شود.  به ظاهر هیچ ارتباط معنایی بین دو مصراع نیست. و می توان جای دو مصراع را عوض کرد، یا بین دو مصراع علامت(=) گذاشت، یا عبارت(همانطوریکه ) آورد چنانچه این عبارت یا علامت مساوی بین دو مصراع برقرار شودآرایه ی « اسلوب معادله» می باشد. معروفترین شاعر اسلوب معادله«صائب تبریزی» است. «بیدل هندی» نیز این آرایه را به کار برده است این آرایه در کتاب درسی ادبیات فارسی(2) ذکر شده است اما دانش آموزان از آوردن مثالهای آن ناتوان هستند و در کتاب  آرایه های ادبی سال سوم انسانی، نامی از آن برده نشده است

 نمونه های آرایه ادبی« اسلوب معادله» در شعر صائب

دل ز قید جسم چون آزاد گردد وا شود

چون حباب از خود کند قالب تهی، دریا شود

ادامه نوشته

کنایه

کنایه	مفهوم  کنایه
سر دماغ آمدن	سر حال شدن ، سالم شدن
سر به زیر بودن	شخص آرام بودن و یا به کار کسی کار نداشتن ( مطیع بودن )
سر به هوا بودن	بی حواس بودن
سر به تن نیرزیدن	بی ارزش بودن

ادامه نوشته

استعاره چیست؟توضیح شماره 2

استعاره چیست؟

توضيح پيرامون استعاره وترکيب استعاري و اقتراني

استعاره در لغت به معنی عاریت گرفتن و عاریت خواستن است امّا در اصطلاح استعاره نوعی تشبیه است که درآن یکی از طرفین تشبیه ( مشبه یا مشبه به ) را ذکر و طرف دیگر را اراده کرده باشند .

نکته : اصل استعاره بر تشبیه استوار است و به دلیل اینکه در استعاره فقط یک رکن از تشبیه ذکر می شـود و خواننده را به تلاش ذهنی بیشتری وا می دارد ، لذا استعاره از تشبیه رساتر ، زیباتر و خیال انگیز تر است .

انواع استعاره : با توجه به اینکه در استعاره یکی از طرفین تشبیه ذکر می شود ، آن را بر دو نوع تقسیم کرده اند . ۱- استعاره ی مصرّحه ۲- استعاره ی مکنیه

ادامه نوشته

قالب های شعر فارسی

قالب های شعر

بيت

ساده ترين شكل شعر، اين است كه فقط دو مصراع داشته باشيم و به اين، بيت مي گوييم. اين دو مصراع مي توانند هم قافيه باشند و يا نباشند. بيت واحد كوچكي است و سرودنِ فقط يك تك بيت به عنوان يك شعر، كمتر رايج بوده است، مگر در لا به لاي متون نثر و يا در مواردي كه شاعر مضموني كوتاه براي بيان يافته و سرِ آن نداشته است كه خويش را به اندازه بيش از يك بيت به زحمت سرودن بيندازد.
اين هم يك بيت از گلستان سعدي:
ابلهي كو روز روشن شمع كافوري نهد،
زود بيني كش به شب روغن نباشد در چراغ
بيت به عنوان يك قالب مستقل كمتر به كار رفته و خود واحدي براي قالب هاي بزرگتر است; يعني مصراع هاي بيشتر شعرها دو به دو به هم پيوسته اند.

 

ادامه نوشته

کنایه چیست؟

کنایه

کنایه در لغت به معنای پوشیده سخن گفتن است و در اصطلاح سخنی است که دارای دو معنی دور و نزدیک است . که معنی نزدیک آن مورد نظر نیست اما گوینده جمله را چنان ترکیب می کند و به کار می برد که ذهن شنونده از معنی نزدیک به معنی دور منتقل می شود.

نکته: در کنایه الفاظ همه حقیقی اند اما مقصود گوینده معنای حقیقی و ظاهری آن نیست.

نکته: کنایه معمولا در یک جمله یا یک ترکیب به کار می رود .

مثال ۱ : هنوز از دهن بوی شیر آیدش.

ادامه نوشته

آرایه تشبیه

تشبیه

یعنی مانند کردن چیزی به چیز دیگر که به جهت داشتن صفت یا صفاتی با هم مشترک باشند .

هر تشبیه دارای چهار رکن یا پایه است :  

 ۱- مشبه : کلمه ای که آن را به کلمه ای دیگر تشبیه می کنیم .

 ۲- مشبه به : کلمه ای که کلمه ی دیگر به آن تشبیه می شود .

ادامه نوشته

آرایه حس آمیزی

حس آمیزی

     آمیختن دو حس است در یک کلام به گونه ای که از یک حس به جای حس دیگر استفاده شود . و این آمیختگی سبب زیبایی سخن گردد .  

مثال : ببین چه می گویم .

ادامه نوشته

اسلوب معادله چیست؟

اسلوب معادله درکتاب درسی دوره متوسطه

 اسلوب معادله .اصطلاحی است که برای اولین بار دکتر شفیعی کدکنی به کاربرده است ایشان می گویند:

به خاطراستفاده درسبک شناسی ان رابه عمد ساخته ام وهمچنین به خاطر اشتباه نشدن با ارسل المثل وهرنوع مصراع حکمت امیز دیگری که بتواند جای مثل را بگیرد

ویژگی های اسلوب معادله:

 یک ساختارمخصوص نحوی است یا به عبارت دیگر دو مصراع یک بیت کاملا" از نظرنحوی مستقل است و هیچ حرف ربط یا شرط یا چیز دیگری دو مصراع  یا بیت را از نظر معنی ونحوی با هم مرتبط نمی کند مثلا دربیت :

سرم ازخدای خواهد که به پایش اندر افتد        که در اب مرد ه بهتر که در ارزوی ابی

ادامه نوشته

مجاز چیست؟

مجاز:

 مجاز به کاربردن واژه است درمعنایی غیرحقیقی به شرط آن که میان معنی حقیقی و معنی غیر حقیقی پیوندی برقرار باشد. به تعبير ديگر به کار رفتن واژه ای است در غیر معنی حقیقی، به شرط وجود علاقه و قرینه.  مثلا هنگامی که می گوییم :« جهان انجمن شد بر تخت اوی » مراد ازجهان، مردم جهان است.

علاقه چیست؟

پیوند و تناسبی است که میان حقیقت و مجاز وجود دارد.  

قرینه چیست؟

نشانه ای است که ذهن را از حقیقت باز می دارد و آن را به جستجوی معنی مجازی برمی انگیزد.

ادامه نوشته

استعاره ی مصرحه و استعاره ی مکنیه

استعاره

استعاره در لغت به معني عاريت گرفتن و عاريت خواستن است امّا در اصطلاح استعاره نوعي تشبيه است كه درآن يكي از طرفين تشبيه ( مشبه يا مشبه به ) را ذكر و طرف ديگر را اراده كرده باشند .

نكته : اصل استعاره بر تشبيه استوار است و به دليل اينكه در استعاره فقط يك ركن از تشبيه ذكر مي شـود و خواننده را به تلاش ذهني بيشتري وا مي دارد ، لذا استعاره از تشبيه رساتر ، زيباتر و خيال انگيز تر است .

ادامه نوشته

آرایه تصدیر را شرح دهید.

آرایه تصدیر

عجز در لغت به معنای آخر و پایان است؛ هم­چنین به معنای پیر زن عجوزه­ای که به پایان عمر رسیده باشد، صدر به معنای آغاز و بالای هر چیز است و در اصطلاح عروضی، صدر آغاز مصرع را می­گویند و عجز، پایان مصراع است.

ادامه نوشته

جناس تام و جناس ناقص

تعریف جناس : جناس : یکسانی و هم سانی دو یا چند واژه است در واج های سازنده با اختلاف در معنی .جناس در شعر و نثر به کار می رود پس  جناس به معنای آوردن کلماتی با تلفظ نزدیک به یکدیگر است.جناس انواع دارد . 

الف) جناس تام  : کلمات ،  لفظ یکسان و معنای متفاوتی دارند. مانند : شیر ،  شیر – گور ، گور 

ادامه نوشته

ترصیع و موازنه

ترصیع

     ترصيع يعني گوهر نشاندن و زيبا ساختن.  در ادبيات موازنه اي است که در آن کلمات با هم سجع متوازي مي سازند یا به تعریف دیگر آن است كه كلمات مصراعی با مصراع دیگر یا جمله ای با جمله ی دیگر ، در وزن (هجا یا بخش ) و حروف پایانی یكسان باشد( تقابل سجع های متوازی ). غیر از واژگان تكراری بقیه كلمات با هم سجع متوازی باشند.

مثال 1 :         ای منــوّر بـه تـو نجـوم جـلال         وی مقـرّر بـه تـو رسـوم كمـال

ادامه نوشته

آرایه ی سجع

شرح وتوضیح آرایه ی سجع

سجــــع
       سجع در لغت به معنی  آواز كبوتر ، اما در اصطلاح ادبيات آوردن كلماتي در نثر است كه از نظر موسيقي و وزن یا واج اخر با یکدیگر هماهنگی داشته باشند.

هر نفسي كه فرو مي رود ممد حيات است و چون بر مي آيد مفرح ذات.

ادامه نوشته