درس سیزدهم/ حسب حال و زندگی نامه

مفاهیم مهم درس :

۱- حسب حال نویسی چیست؟ نوشتن زندگینامه و خاطرات و شرح احوال نویسنده یا شاعر از زبان خود است.

۲- اهمیت کتاب المنتفذ من الضلال از امام محمد غزالی از نظر خاطره ویسی یا حسب حال در چیست؟  این است که حوادث عصر خویش و افکار و احوال درونی خویش را صمیمیت و صداقت به تصویر کشیده است.

۳- نام چند کتاب را که به شیوه ی حسب حال نویسی نوشته شده اند بنویسید؟ حیات یحیی از حاج میرزا یحیی دولت آبادی ، شرح زندگانی من از عبدالله مستوفی روزها از دکتر محمد علی اسلامی ندوشن ، از پاریز تا پاریس از دکتر باستانی پاریزی و از نمونه های برجسته جهانی می توان از کتاب های الایام اثر دکتر طه حسین و دانشگاه های من اثر ماکسیم کورکی نام برد.

۴- زندگی نامه یا بیوگرافی چیست ؟ کتاب هایی هستند که درباره ی زندگی مشاهیر دین و دانش و ادب نوشته می شوند.

۵- انواع زندگی نامه بر حسب محتوا کدامند؟  1ـ سیره و مغازی : گزارش زندگی و جنگ های پیامبر اسلام (ص) است.  2ـ شرح حال انبیای الهی مانند قصص الانبیای ابواسحاق نیشابوری . 3ـ شرح حال ائمه و بزرگان دین چون زندگانی علی ابن الحسین (ع) از دکتر سید جعفر شهیدی  4ـ کتب تذکره که شرح احوال مشایخ صوفیه است مانند تذکره الاولایی عطار  5 ـ یادنامه های مانند همایی نامه که یادنامه علامه­ی همایی است.

 ۶- کتب تذکره چه نوع نوشته هایی است؟ شرح و ترجمه احوال مشایخ صوفیه یا شاعر است.

۷- یادنامه به چه منظوری نوشته می شود؟ جهت بزرگداشت شخصیت های ادبی ، هنری ، مذهبی و علمی

غرور شکنی/معنی جملات مهم :

بی خویشتن نشسته بود خواجه و پای بگرد کرده: گستاخ وار چون مغروران و چهارزانو نشسته بود.

لنگ و لوگ: کسی که دست و پایش معیوب است و در مفهوم ناتوان.

پس شیخ با کسی خلقی بکرد در میان مجلس: پس شیخ با کسی از حاضران مجلس سر مزاح و شوخی باز کرد.

شیخ بوعبدالله بشکست و با خویش رسید: خفیف و خوار شد و به خود آمد.

دانست که ترکی عظیم از وی در وجود آمد: فهمید که کار و رفتاری بسیار نابجا از او سر زده است.

 

مستوجب آتش

 

این سرای را باز کنیم: در این جا ،‌یعنی این خانه را

جمله جمع را وقت خویش گذشت: همه یاران شیخ در

خراب کنیم.

شور عارفانه افتادند.

خواستند که حرکتی کنند: می خواستند اقدام کنند.

 

انسان راستین

 

سهل است چغزی و صعوه ای نیز بروی آب می رود : آسان است که قورباغه و پرنده ای کوچک که در آب می رود.

زغن و مگس در هوا می پرد : کلاغ و مگس در هوا پرواز می کند.

 

بهترین خلق

به کویی فرو می شد: به محله ای وارد شد.  

سبق کلام: پیش دستی در سلام گفتن

انگشت نمای گشته بود: معروف شده بود.

 

 

الزام کردن : پای بند کردن ، واداشتن

به این که مرا خلق اختیار کردند غره نتوان گشت: این که مردم مرا بهترین کس انتخاب کردند نباید مغرور شد.

با توجه به عبارت زیر: وحی آمد به موسی که آن مرد بهترین ایشان است نه به آن که طاعت او بیش است بلکه به آن که خویشتن را بدترین دانست.

خودآزمایی

۱- با توجه به حکایت غرور شکنی منظور شیخ ابوسعید از ترجیح جهنم بر بهشت چه بود ؟  با بیان این مطلب می خواست به ابو عبدالله بفهماند که رفتارش نامناسب و متکبرانه است و جای اهل تکبر جهنم است.

۲- حضرت علی (ع) در خطبه متقین می فرماید از نشانه های پرهیزگاران این است که پیوسته نفی خود را متهم می دارند مصداق این سخن را در کدام حکایت درس می یابید ؟  در حکایت درس بهترین خلق

۳- کدام عبارت متن معادل اصطلاح امروزی برچسب زدن به کسی است؟ خط بر کسی فروکشیدن

۴-  در کدام حکایت شیخ ابوسعید گوشه نشینی و زهد منفی را نکوهش می کند ؟ در حکایت انسان راستین زیرا گوشه نشینی و از اجتماع دور بودن و با مردم نشست و برخاست نکردن و داد و ستد با آنان نداشتن و ... نشانه زهد و تقوای راستین نیست

۵- با توجه به مجموعه حکایات شیوه رایج تربیت مریدان توسط عرفا و اولیا چگونه بوده است ؟ مریدان را با سخنان متین و دل نشین و مثال های روشن و عینی و به صورت غیر مستقیم و اشاره راهنمایی می کردند.

۶- مفهوم جمله ی این گمان در حق خویش برم بهتر چیست؟ من مردم را بسیار خوب نمی شناسم اما خود را بهتر می شناسم پس بهتر آن است که نسبت به خویش بدبین باشم تا دیگران